Bệnh lao da –  Tổn thương hiếm gặp trên da 

Bệnh lao da là một trong những bệnh nhiễm khuẩn với những dấu hiệu xuất hiện chủ yếu trên da. Tình trạng bệnh có thể thay đổi dựa trên độc lực, số lượng khuẩn lao và sức đề kháng của người bệnh. Nếu không chú ý phát hiện và điều trị sớm, lao da sẽ lan dần ra những vùng khác vừa gây mất thẩm mỹ vừa gây khó chịu, rát ngứa gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sinh hoạt thường ngày. 

Tổng quan về bệnh lao da

Lao da là một dạng lao ngoài phổi tương đối hiếm gặp. nó không chỉ gây tổn thương trên da mà còn là bệnh lý toàn thân. Lao da chỉ chiếm khoảng 1% trong số các dạng bệnh lao, bệnh thường đi kèm với lao ở những cơ quan khác như lao phổi, lao ruột hoặc lao sinh dục.

Lao da được chia thành hai dạng:

• Lao da thực sự: Đặc điểm của nhóm bệnh này đó là có xu hướng gây hoại tử, khi xét nghiệm vi khuẩn trên các tổn thương cho kết quả dương tính. Bệnh thường gây tổn thương lao ở những cơ quan khác trong cơ thể.
• Á lao: Hiếm khi gây hoại tử, khó có thể tìm thấy vi khuẩn lao trong bệnh phẩm và ít gây tổn thương lao ở các bộ phận khác trong cơ thể.

Vì lao da hiếm gặp nên nhiều người không hề chú ý khi các dấu hiệu đầu tiên xuất hiện và bỏ qua giai đoạn vàng trong quá trình điều trị. Do đó, ngay khi phát hiện các dấu hiệu bất thường trên da nên đi kiểm tra sớm để phòng ngừa bệnh tiến triển theo chiều hướng xấu.

Bệnh lao da để lại những tổn thương nghiêm trọng trên da

Nguyên nhân gây lao da

Bệnh lao da là sự xâm nhập qua da của vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis – cùng một loại vi khuẩn gây bệnh lao phổi. Vi khuẩn sinh trưởng trong môi trường giàu oxy nhưng phân chia chậm. Khi quan sát dưới kính hiển vi, trực khuẩn lao có hình que có màu đỏ tươi.

Có 3 nhóm trực khuẩn lao chính bao gồm:

• Trực khuẩn lao người
• Trực khuẩn lao bò
• Trực khuẩn lao từ chim

Vi khuẩn chủ yếu lây lan thông qua hai con đường

• Mạch máu: máu nhiễm khuẩn lao lan truyền trong khắp cơ thể rồi đi vào da.
• Hạch bạch huyết: thường xảy ra do bệnh lao hạch đi kèm, trực khuẩn lây lan thông qua  mạch bạch huyết đến vùng da bị tổn thương.

Bệnh cũng lây từ người qua người thông qua tiếp xúc trực tiếp. Vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể thông qua các tổn thương có sẵn trên da và niêm mạc.

Những vết lao nổi ở một vùng nhất định sau đó lan ra những nơi khác

Triệu chứng của lao da

Biểu hiện của bệnh rất đa dạng, có sự khác biệt dựa trên tuổi tác, giới tính, khu vực nhiễm khuẩn và khả năng miễn dịch, dị ứng của người bệnh. Bệnh xuất hiện sau 2 – 4 tuần sau khi vi khuẩn xâm nhập qua lớp da bị tổn thương.

Lao da tồn tại dưới nhiều dạng khác nhau như. Khả năng miễn dịch của người nhiễm khuẩn và độc lực của vi khuẩn mycobacteria quyết định dạng bệnh và mức độ nghiêm trọng của bệnh:

Lao cóc

Bệnh thường xuất hiện ở người lớn, chủ yếu là nam giới. Biểu hiện của bệnh đó là vết sần sùi như da cóc, cứng, có màu trắng đục xung quanh viền đỏ. Vị trí xuất hiện lao chủ yếu ở đầu gối, khuỷu tay, bàn tay, bàn chân và mông. Lao cóc có thể tồn tại trong nhiều năm nhưng không ảnh hưởng quá nghiêm trọng tới sức khỏe. 

Lao Lupus

Lao lupus là dạng bệnh lao thường gặp ở lứa tuổi thanh thiếu niên. Biểu hiện đặc trưng của bệnhlà trên cơ thể xuất hiệnnhững hạt nhỏ, trơn bóng, ít vảy có màu vàng đỏ hoặc vàng nâu. Các hạt này nổi thành từng cụm, ở giữa là sẹo trắng. Các vết lao thường xuất hiện ở môi trên, bàn tay bàn chân, mông và thỉnh thoảng là ở đầu.

Lao lupus cũng được chia thành nhiều dạng khác nhau:

• Lupus sần cục: Các vết sần có màu đỏ tím xuất hiện rải rác trên da.
• Lupus sùi: Tổn thương nổi cộm, nhìn thấy rõ trên da sau tiến triển thành vết loét sâu, loét nhanh. Lâu dần để lại sẹo lớn rất mất thẩm mỹ.
• Lupus lao phẳng: Củ lao không xuất hiện rõ trên bề mặt da, bệnh tiến triển chậm.
• Lupus lao loét: Các ổ loét khá nông, trong ổ loét có hạt nhỏ kèm theo mủ. Thể lao lupus này có khả năng phá hủy tổ chức, làm mất đi cánh mũi, vành tai, thậm chí là ngón tay nếu đi kèm với tổn thương xương. 
• Lupus vẩy nến: Trên tổn thương có lớp vảy dày.
• Lupus ăn ngoạm: Tổn thương sâu ở vùng mũi, mặt tạo thành nhiều sẹo lớn
• Lupus lao mì: Tổn thương sần sùi như hạt cơm.

Lao kê

Nhiễm trùng lao mãn tính lây lan từ ổ nhiễm trùng ban đầu (thường là ở phổi) đến các cơ quan và mô khác thông qua đường máu. Xuất hiện tổn thương da là nốt nhỏ màu đỏ, có kích thước bằng hạt kê, để lâu phát triển thành vết loét và áp xe. Bệnh lao chủ yếu gặp ở những người có hệ miễn dịch yếu như HIV/AIDS, ung thư. Trong số các dạng lao da, lao kê là bệnh lý nguy hiểm nhất, tiên lượng xấu. Thậm chí có những trường hợp tử vong mặc dù đã được chẩn đoán và điều trị từ sớm. 

Gôm lao

Tổn thương xảy ra dưới da, khi vỡ chảy mủ kèm máu, rồi tự bít lại thành lỗ dò thông gây loét, bờ nham nhở, trong vết loét có các hạt nhỏ màu vàng. Gôm lao xuất hiện riêng lẻ hoặc thành cụm ở cổ, bẹn, trên thân và các chi. Bệnh diễn tiến âm thầm, lâu khỏi nên người bệnh phải đặc biệt chú ý khi xuất hiện những vết lở loét bất thường trên da. 

Ban củ sần

Tổn thương thường gặp ở lớp trung bì, nổi hạt cứng không đau, thường có mủ hoặc loét, để lâu thành sẹo lõm. Bệnh có nhiều dạng như củ sần cục, ban củ sần hoại tử, ban củ nang lông dạng liken.

Loét lao

Nốt sần bằng đầu đinh ghim, nổi thành từng cụm tạo thành vết loét lớn. Bờ vết loét lởm chởm, nham nhở, dưới đáy nông với những điểm xuất huyết và ít mủ. Tổn thương thường gặp ở niêm mạc má, lưỡi, miệng, hậu môn và tầng sinh môn.

Phòng ngừa bệnh lao da

Để phòng ngừa lao và các bệnh lao ngoài phổi, các biện pháp được khuyến khích thực hiện bao gồm:

• Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, đầy đủ dinh dưỡng.
• Tập thể thao đều đặn nhằm tăng cường sức đề kháng.
• Hạn chế tiếp xúc với những người mắc bệnh lao.
• Tiêm vắc xin phòng ngừa lao để bảo vệ bản thân và những người xung quanh.
• Khi thấy các dấu hiệu bất thường cần đi khám ngay lập tức.

Biện pháp chẩn đoán lao da

Lao da là bệnh hiếm gặp, cần phải được xét nghiệm chi tiết để chẩn đoán chính xác: 

• Thử phản ứng lao tố TST.
• PCR để phát hiện phức hợp DNA của vi khuẩn lao.
• Chụp X quang phổi.
• Sinh thiết da, phát hiện tổn thương củ lao.

Biện pháp điều trị lao da

Việc chữa bệnh không chỉ chú trọng vào việc điều trị các tổn thương ngoài da mà còn phải kiên trì kết hợp với các loại thuốc kháng lao: 

• Thuốc chữa lao phổi cũng được sử dụng trong phác đồ điều trị lao da. Thuốc có nhiều tác dụng phụ nhưng người bệnh vẫn phải tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ, tuyệt đối không được tự ý thay đổi.
• Cắt lọc tổn thương trên da, thực hiện phẫu thuật tạo hình ở những vùng da bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Phương pháp điều trị lao tùy thuộc vào tình trạng bệnh

Lao da tuy là bệnh lý hiếm gặp nhưng một khi đã nhiễm bệnh nó sẽ để lại những hệ quả hết sức nguy hiểm. Nếu phát hiện những dấu hiệu bất thường thì nên đi khám sớm để phòng tránh những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.