Khớp gối có cấu trúc phức tạp, nhiều thành phần để gánh chịu toàn bộ trọng lượng của cơ thể. Vì tầm hoạt động lớn nên khớp gối rất dễ bị tổn thương, nếu không chú ý trong quá trình vận động có thể dẫn tới 5 tổn thương khớp gối dưới đây.
Gãy xương
Khớp gối cấu tạo từ 3 đoạn xương chính là xương đùi, xương bánh chè và xương chày. Cả 3 đều có nguy cơ cao bị nứt hoặc gãy kín do va chạm mạnh, tai nạn. Trong số đó tỷ lệ gãy xương kín ở xương bánh chè nhiều hơn so với những đoạn xương còn lại. Ngoài ra, những người xương yếu do loãng xương có nguy cơ cao bị gãy xương đầu gối khi va chạm.
Đứt dây chằng chéo trước
Dây chằng chéo trước là một trong hai dây chằng ở giữa đầu gối kết nối xương đùi với xương chày giúp ổn định khớp gối. Tình trạng chấn thương khớp gối có thể chia thành 3 cấp độ khác nhau bao gồm:
- Cấp độ 1: Giãn dây chằng do bị kéo căng quá mức
- Cấp độ 2: Vết rách nhỏ hình thành ở dây chằng chéo trước
- Cấp độ 3: Đứt dây chằng hoàn toàn
Đứt dây chằng thường xảy ra ở người chơi các môn thể thao có tính đối kháng cao như bóng đá, bóng rổ, bóng chuyền,… Sự thay đổi hướng đột ngột khi đang di chuyển với tốc độ cao là yếu tố gây đứt dây chằng.
Một số dấu hiệu nhận biết đứt dây chằng chéo trước:
- Nghe thấy tiếng rắc ở gối sau khi chấn thương, sau đó là tình trạng đau và sưng nề khớp gối.
- Lỏng gối: Một thời gian sau khi hết đau và sưng nề khớp gối người bệnh đi lại như bình thường nhưng cảm giác chân yếu hoặc không thật chân khi đi lại. Không thể đi bộ nhanh, thỉnh thoảng đang đi bị trẹo gối, người bệnh tự ngã mặc dù không có va chạm.
- Teo cơ: Bên đùi bị chấn thương nhỏ dần do teo cơ, đây là hậu quả khi bị lỏng gối người bệnh thường tì đè vào chân lành dẫn đến cơ đùi càng ngày teo và chân càng yếu.
Rách sụn chêm khớp gối
Một dạng chấn thương đầu gối phổ biến là rách sụn chêm. Bộ phận này có trách nhiệm bảo vệ xương chày và xương đùi không cọ xát khi vận động để tránh gây bào mòn xương dẫn tới thoái hóa. Các tác nhân gây ra tình trạng rách sụn chêm khớp gối gồm:
- Ở người trẻ: Rách sụn chêm xảy ra đột ngột sau một chấn thương trong trạng thái gối gấp (ngồi xổm) đồng thời chân bị vặn xoắn, thường gặp trong chấn thương thể thao, tai nạn giao thông.
- Ở người cao tuổi: Rách sụn chêm do thoái hóa. Bệnh nhân ngồi ghế và đứng lên đột ngột trong tư thế bất lợi, chân hơi vặn, cũng có thể gây rách sụn chêm. Rách sụn chêm ở người già thường kèm theo bong và mòn sụn khớp.
Khi sụn chêm rách có thể nghe thấy tiếng “nổ” nhưng hầu hết bệnh nhân vẫn có thể đi lại bình thường, vận động viên vẫn có thể chơi hết trận đấu. Tuy nhiên chỉ 2 ngày sau đầu gối bị sưng lên và cảm giác mất đi sự linh hoạt. Những dấu hiệu đi kèm bao gồm khớp gối bị kẹt, hoặc có tiếng lục cục trong khớp khi vận động, gối không thể gấp duỗi hết tầm, khi ấn vào khe khớp thấy đau.
Viêm bao hoạt dịch
Một số chấn thương ở khớp gối gây ra viêm bao hoạt dịch – một túi chứa đầy dịch lỏng giúp giảm ma sát và là điểm đệm áp lực giữa hai đầu xương và gân, cơ cũng như da ở gần khớp. Do tác động từ bên ngoài mà bao hoạt dịch bị viêm và dẫn tới tình trạng đau nhức hoặc sưng viêm tại vùng khớp. Các chấn thương có thể xảy ra khi chơi thể thao, nâng nhấc vật nặng hoặc các công việc phải hoạt động tay chân nhiều. Tuổi cao cũng là yếu tố nguy cơ gây ra bệnh viêm bao hoạt dịch khớp bởi tuổi tác làm cho xương khớp bị lão hóa và mất đi độ chắc khỏe, dễ bị tổn thương.
Triệu chứng của viêm bao hoạt dịch rất dễ nhận biết, bao gồm:
- Đau nhức hoặc cứng khớp
- Khớp sưng, tấy đỏ
- Khi ấn vào đầu gối càng đau hơn
- Đi lại, cử động khó khăn hơn tại vị trí viêm bao hoạt dịch
Viêm gân bánh chè
Viêm gân bánh chè là một chấn thương phổ biến, nó xảy ra khi gân bánh chè phải chịu áp lực liên tục dẫn đến tổn thương gân. Nguyên nhân có thể là do cường độ và tần suất vận động cao hoặc thừa cân béo phì.
Đau là triệu chứng đầu tiên của viêm gân bánh chè, cơn đau xuất hiện ở vị trí trước gối nơi gân bị viêm, lúc đầu đau âm ỉ, sau đau tăng dần nhất là khi vận động gối, chơi thể thao. Cơn đau không xuất hiện thường xuyên mà có tính chất chu kỳ, quá trình tiến triển diễn ra trong nhiều tháng. Bệnh có thể tiến triển theo hướng khỏi tự nhiên, hoặc trở thành mãn tính.