Mụn viêm: Những điều cần biết

Mụn trứng cá được chia thành hai loại là mụn viêm và mụn không viêm. Có nhiều loại mụn viêm với mức độ và hình thức khác nhau, từ nhẹ đến nặng, từ nốt đến nang. Chúng lẩn khuất dưới da và là loại khó chịu nhất. Vậy mụn viêm là gì? 

Mụn viêm là gì?

Khi các khối tuyến bã nhờn trong nang lông bị tắc nghẽn bởi dầu thừa, bụi bẩn, da chết, mụn trứng cá sẽ hình thành. Sau đó, nếu mụn trứng cá bị nhiễm khuẩn, sẽ trở thành mụn viêm. Có thể hiểu đơn giản rằng, mụn viêm chính là mụn trứng cá bị nhiễm khuẩn.

Mụn viêm nằm sâu dưới da, có vòng đời dài hơn mụn trứng cá, thâm, đỏ và sưng.

Cách nhận biết dễ dàng nhất mụn viêm mà mụn không viêm đó là:

• Mụn không viêm gồm mụn trứng cá và mụn đầu đen, chúng nằm gần bề mặt da, không có vi khuẩn.
• Mụn viêm sưng, đỏ, nằm lẩn khuất sâu dưới bề mặt da, do một loại vi khuẩn có tên là Propionibacterium acnes (P. acnes) gây nên. Mụn viêm có khả năng cao gây ra các biến chứng như sẹo, rỗ, thay đổi sắc tố da (thâm).

Bạn có thể bị mụn viêm gần như bất cứ nơi nào trên cơ thể, nhưng phổ biến nhất là: mặt, lưng, ngực, vai, thậm chí là mông.

Mụn viêm có thể lan rộng và gây ra sẹo, vết thâm lớn, rất mất thẩm mỹ cho da. Vì vậy, tốt nhất bạn cần điều trị mụn viêm càng sớm càng tốt.

Các loại mụn viêm

Có nhiều loại mụn viêm khác nhau. Chúng được phân loại từ dạng nhỏ, tình trạng nhẹ đến trung bình – nặng.

Mụn viêm dạng nhỏ, tình trạng nhẹ

Nốt sẩn (papules)

Nốt sẩn là những vết sưng dưới bề mặt da nhưng nhô cao, rắn chắc, không nhìn thấy mủ ở bên trong. Đôi khi chúng mọc thành cụm và có một mụn nhỏ có mủ ở vùng da bị sẩn. Các sẩn phát triển khi mụn đầu trắng hoặc mụn đầu đen gây ra rấ nhiều kích ứng, đến mức chúng làm hỏng một số vùng da xung quanh.

Nốt sẩn có thể có màu nâu, tím, hồng hoặc đỏ.

Mụn mủ (pustules)

Mụn mủ là những vết sưng lớn trên bề mặt da, có mủ màu vàng hoặc trắng ở trung tâm (do các tế bào miễn dịch đã chết cộng với vi khuẩn hình thành nên), có lớp da nền xung quanh màu đỏ. Mụn mủ có thể mọc riêng lẻ hoặc cả cụm trên mặt, lưng, ngực, vv.

Mụn mủ trong giống mụn đầu trắng nhưng có kích thước lớn hơn và có thể đau khi chạm vào.

Mụn viêm từ trung bình đến nặng

Mụn bọc (mụn bọc cứng) (nodules)

Mụn bọc là mụn viêm dạng nặng, có kích thước lớn. Mụn bọc ban đầu là các sẩn mụn, cứng. Sau đó bị viêm nặng hơn, trở nên mọng, đỏ, gây nhiều đau đớn, bên trong chứa rất nhiều mủ và máu.

Mụn bọc là loại mụn khó điều trị vì chúng nằm sâu dưới da, gây ra nhiều biến chứng sau mụn trên các vùng da mà chúng xuất hiện, đặc biệt là sẹo lõm rất mất thẩm mỹ.

Mụn nang (mụn bọc mềm) (cysts)

Mụn nang là mụn nghiêm trọng nhất trong tất cả các loại mụn.

Chúng có kích thước rất lớn, mềm, đau, có màu đỏ hoặc trắng và phát triển sâu dưới da. Mặc dù không nhìn thấy mủ từ bên ngoài như mụn mủ nhưng bên trong chúng lại chứa rất nhiều mủ viêm.

Đây là loại nghiêm trọng nhất trong các loại mụn. Chúng rất khó điều trị và để lại tổn thương lớn trên bề mặt da.

Nguyên nhân hình thành mụn viêm

Tất cả các loại mụn dù nhẹ, nặng hay nghiêm trọng đều bắt đầu từ sự tắc nghẽn lỗ chân lông, sự tắc nghẽn này được gọi là trạng thái vi mụn (microcomedo hay microcomedones). Vi mụn có thể nằm yên không phát triển thành mụn trong ít giờ, ít ngày hay thậm chí là nhiều ngày, nhiều tháng. Nhìn bên ngoài, da vẫn có vẻ ngon nghẻ, láng mịn. Cho đến một ngày, tế bào bạch cầu (là các tế bào màu trắng, còn được gọi là tế bào miễn dịch, giúp cơ thể chống lại các vật thể lạ trong cơ thể) phát hiện ra “các vật thể lạ” nằm ở lỗ chân lông (có thể là: bụi bẩn, dầu thừa, tế bào da chết, vi khuẩn) và cố gắng tìm cách tiêu diệt, loại bỏ chúng. Cuộc chiến xảy ra! Và mụn hình thành.

Trong quá trình chiến đấu với vi mụn:

• Nếu vi mụn không có vi khuẩn, cơ thể chúng ta có thể chỉ hình thành mụn trứng cá và mụn đầu đen. Nhưng nếu bạn nặn mụn hoặc mụn bị nhiễm khuẩn do một điều kiện lý tưởng nào đó, nó có thể phát triển thành mụn viêm.
• Nếu vi mụn có vi khuẩn, nó sẽ khiến cơ thể hình thành mụn viêm.

Vai trò của vi khuẩn Propionibacterium acnes (P. acnes) trong hình thành mụn viêm đã được công nhận trong hơn một thập kỷ. Các công trình nghiên cứu sinh thiết bệnh nhân bị mụn viêm lâm sàng đã xác nhận mối liên quan giữa mụn viêm và P. acnes. Vi khuẩn Propionibacterium được tìm thấy ở 68% các tổn thương do mụn trứng cá một ngày tuổi và 79% các tổn thương ở mụn ba ngày tuổi. Nhiều nghiên cứu cũng đã chứng minh được rằng, đưa P. acnes vào các vùng da chưa bị tác động bởi vi khuẩn ở các bệnh nhân mụn trứng cá sẽ dẫn đến viêm lâm sàng và phát triển mụn mủ. Tiêm P. acnes vào lớp keratinous của mụn bọc sẽ gây ra vỡ mụn với viêm nhiễm nghiêm trọng.

Những lựa chọn điều trị mụn viêm

Mụn viêm khó điều trị hơn nhiều so với mụn trứng cá. Nhưng bạn vẫn có nhiều lựa chọn điều trị để giúp da mặt sáng mịn, tự tin trở lại.

Với tình trạng mụn viêm nhẹ, bạn có thể tự điều trị tại nhà (hay còn gọi là điều trị không cần kê đơn). Nếu tình trạng mụn viêm nghiêm trọng và đau đớn, hoặc không đáp ứng với điều trị không kê đơn, bạn cần tới các chuyên khoa da liễu để khám và có phác đồ điều trị mạnh hơn.

Điều trị mụn viêm tại nhà (điều trị không kê đơn)

Mụn viêm trong tình nhẹ thường đáp ứng tốt với các sản phẩm trị mụn không kê đơn. Hiệu quả cao nhất là các sản phẩm chứa axit salicylic (BHA –  Beta Hydroxy Acid), benzoyl peroxide (BPO) và retinoids.

Axit salicylic hoạt động rất tốt tại các lỗ chân lông bị tắc nghẽn, bởi nó có khả năng thâm nhập vào lỗ chân lông và làm lỏng, phá vỡ các liên kết tế bào đang làm bít tắc lỗ chân lông. Từ đó giúp giảm viêm, chống nấm, chống vi khuẩn, điều trị mụn viêm đang hoạt động và ngăn chặn sự hình thành viêm mới.

Axit salicylic được tìm thấy trong nhiều sản phẩm chăm sóc da khác nhau, từ sữa rửa mặt đến kem dưỡng ẩm, gel bôi trị mụn, tẩy tế bào chết.

Benzoyl peroxide hoạt động đặc biệt tốt với mụn viêm, bởi chúng có khả năng giết chết P. acnes – đây là một ưu điểm rất lớn của Benzoyl peroxide so với Axit salicylic. Ngoài ra Benzoyl peroxide còn giúp loại bỏ bã nhờn và tế bào da chết khỏi lỗ chân lông.

Chúng ta có thể tìm thấy thành phần Benzoyl peroxide trong một số sản phẩm như: kem bôi, sữa rửa mặt, lotion, vv.

Retinoids là một dẫn xuất của vitamin A, nó cũng gián tiếp làm chấm dứt tình trạng viêm do mụn. Bởi Retinoids làm thông thoáng lỗ chân lông, khiến bã nhờn, tế bào chết, vi khuẩn đã chết chảy ra ngoài. Retinoids cũng tạo điều kiện để các hoạt chất trị mụn khác hoạt động tốt hơn.

Nếu bạn sử dụng các phương pháp trị mụn trên mà không thấy thay đổi sau 3 tháng, hãy cân nhắc việc gặp bác sĩ da liễu.

Điều trị mụn viêm bởi bác sĩ da liễu (điều trị có kê đơn)

Thuốc theo toa được kê bởi bác sĩ da liễu sẽ hoạt động nhanh hơn và mạnh hơn so với các sản phẩm không kê đơn. Tuy nhiên, chúng cũng có nhiều tác dụng phụ hơn.

Việc điều trị có thể kết hợp nhiều sản phẩm kem bôi và các loại thuốc khác nhau, tùy thuộc vào tình hình viêm của bạn. Một số lựa chọn điều trị có thể kể đến là:

• Kháng sinh
• Corticosteroid tại chỗ
• Thuốc tránh thai
• Retinoids có hệ thống, như isotretinoin
• Tiêm steroid
• Liệu pháp quang động để chống lại vi khuẩn
• Rạch và dẫn lưu mụn nang
• Phẫu thuật mụn nang

Kháng sinh đường uống. Kháng sinh đường uống được kê một đợt khi bác sĩ nghi ngờ P. acnes đang hoạt động quá mức gây ra mụn viêm. Chúng sẽ tạm thời kiểm soát vi khuẩn, thường là trong trường hợp mụn viêm lan rộng.

Kháng sinh tại chỗ. Kháng sinh tại chỗ chỉ có thể sử dụng trong một thời gian ngắn, thường là sử dụng 2 lần/ngày và tối đa trong 2 tháng. Chúng không mạnh bằng kháng sinh đường uống nhưng vẫn hiệu quả trong việc điều trị các loại mụn viêm ít nghiêm trọng, như mụn mủ, mụn sẩn, vv.

Thuốc tránh thai (điều trị nội tiết tố). Trong một số trường hợp, mụn viêm thành là do mất cân bằng nội tiết tố. Trường hợp này, bác sĩ có thể kê thuốc tránh thai để làm giảm hormone androgen. Ngoài ra, thuốc tránh thai cũng có tác dụng với những trường hợp bị mụn viêm nhiều hơn trước và trong chu kỳ kinh nguyệt.

Isotretinoin. Isotretinoin cũng là một dẫn xuất của vitamin A, nó là một trong những phương pháp điều trị mạnh nhất được kê toa cho mụn viêm. Thuốc này không bao giờ được sử dụng như liệu pháp đầu tay, nó chỉ được sử dụng trong trường hợp mụn trứng cá nặng, có hoặc không đáp ứng với kháng sinh thích hợp và trị liệu tại chỗ.

Hầu hết bệnh nhân sử dụng isotretinoin đường uống sẽ không bị nổi mụn trong vòng 4 đến 6 tháng sau khi kết thúc điều trị, tùy thuộc vào liều dùng

Isotretinoin có thể gây ra một loạt các tác dụng phụ, như: khô, bong tróc và ngứa da, môi nứt nẻ, chảy máu cam, rụng tóc, mù đêm, mệt mỏi, buồn nôn và nôn, nhức đầu, đau xương khớp, tiêu chảy hoặc chảy máu trực tràng, gây quái thai mạnh.

Tiêm steroid. Steroid là một hóa chất tự nhiên, được sản xuất chủ yếu bởi tuyến thượng thận. Steroid dạng tiêm được tổng hợp để hoạt động như steroid nội sinh trong cơ thể. Có nhiều loại steroid khác nhau và loại được sử dụng phổ biến nhất để điều trị các vấn đề về da được gọi là corticosteroid. Corticosteroid hoạt động theo nhiều cách khác nhau, nhưng tác dụng chủ yếu của chúng là ức chế viêm, giảm sưng đau và đặc biệt hữu ích trong điều trị các tình trạng da. Steroid dạng tiêm mang lại kết quả tốt hơn và ít tác dụng phụ hơn so với steroid dạng uống hay bôi.

Steroid có thể ảnh hưởng đến một số bệnh như: bệnh tiểu đường, các vấn đề về tim hoặc huyết áp, sức khỏe tâm thần. Vì thế, nếu bạn có bất kỳ điều kiện nào trong số những điều kiện này, bạn cần thông báo cho bác sĩ trị liệu.

Liệu pháp quang động để chống lại vi khuẩn. Liệu pháp quang động (Photodynamic therapy – PDT) là một hình thức của liệu pháp quang học, được thực hiện bằng cách sử dụng ánh sáng và một chất hóa học nhạy sáng cùng với oxy phân tử để làm chết tế bào. PDT đã được chứng minh khả năng tiêu diệt vi khuẩn, nấm và virus và được sử dụng phổ biến trong điều trị mụn.

Rạch và dẫn lưu để loại bỏ mụn nang. Mụn nang lớn và chứa rất nhiều dịch mủ bên trong. Phương pháp rạch và dẫn lưu nhằm loại bỏ mủ này ra ngoài, từ đó giúp quá trình phục hồi nhanh hơn. Để thực hiện, bác sĩ sẽ sử dụng công cụ phẫu thuật nhọn, chọc vào mụn nang và loại bỏ hết keratin, bã nhờn và các chất khác bên trong. Sau khi rạch và dẫn lưu, vết thương sẽ được rửa sạch và băng lại để tránh nhiễm trùng. Phương pháp này hiệu quả trong thời gian ngắn và không thể ngăn ngừa mụn nang tái phát.

Bạn không bao giờ được tự rạch mụn nang tại nhà, việc này có thể khiến mụn nhiễm trùng nặng hơn và để lại sẹo nếu không được thực hiện đúng cách.

Phẫu thuật mụn nang. Nếu mụn nang tồn tại dai dẳng và các phương pháp điều trị khác đều không thành công, bạn có thể cân nhắc phương án phẫu thuật. Có 2 phương án phẫu thuật mụn nang:

1. Loại bỏ một phần phía trước của mụn nang và để cho phần còn lại tự lành
2. Loại bỏ hoàn toàn mụn nang, và vết thương cần được khâu lại sau phẫu thuật. Sau đó 1 tuần, bạn sẽ phải quay lại phòng khám để rút chỉ. Phương pháp này sẽ không để lại sẹo và có tính thẩm mỹ cao, bởi bác sĩ sẽ rạch mụn để phẫu thuật từ phía trong miệng của bạn. Loại bỏ hoàn toàn mụn nang bằng phẫu thuật có hiệu quả trong việc ngăn ngừa tái phát và các biến chứng sau này.

Sau phẫu thuật mụn nang, bạn cần tuân thủ theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ để phụ hồi tốt nhất. Bởi mụn nang ở trên mặt nếu không chăm sóc đúng cách sẽ gây nhiều nỗi lo về mặt thẩm mỹ sau này.

Hỗ trợ điều trị

Gel trị mụn viêm, thâm mụn Vietlife Sikcare Nano là một sản phẩm của Nhà máy Nano sinh phẩm Vietlife – Nhà máy đầu tiên tại Việt Nam kết hợp giữa: Nam dược cổ truyền với Công nghệ Nano và Y học hiện đại. Nhờ sự kết hợp này, Vietlife Skincare Nano có 5 ưu điểm vượt trội hơn hẳn so với các sản phẩm khác trên thị trường, đó là:

1. Cơ chế tác dụng toàn diện Mụn – Sẹo – Thâm. Nhiều sản phẩm trên thị trường hiện nay chỉ có 1 hoặc 2 tác dụng trị mụn hoặc trị thâm, sẹo. Nhưng Vietlife Skincare Nano được sự dẫn dắt và nghiên cứu Giáo sư Nguyễn Đức Nghĩa (Nguyên Phó viện trưởng Viện Hóa học – Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam), đã mang tới các thành phần có khả năng cộng hưởng với nhau để gia tăng tác dụng trên cả 3 vấn đề Mụn – Sẹo – Thâm.
2.  Thẩm thấu sâu – hiệu quả nhanh. Thành phần dược chất trong sản phẩm được bào chế theo công nghệ Nano Sol-Gel độc quyền nên có kích thước vô cùng nhỏ (chỉ 16+- 2nm), thẩm thấu cực nhanh qua da, len lỏi vào các tế bào để chữa lành vết thương nhanh chóng.
3. Thành phần an toàn 100% tinh chất dược liệu quý. Các thành phần của Vietlife Skincare Nano đều ở dạng 95% tinh chất quý, gồm: Curcumin trong củ nghệ, Rutin trong nụ hoa hòe và Panax Notoginseng trong củ tam thất. Không chỉ vậy, các tinh chất này đi qua công nghệ Nano hóa nên càng tinh khiết, an toàn và lành tính. Khi thoa lên da đảm bảo không kích ứng, không tác dụng phụ.
4. Dạng gel dễ sử dụng không nhờn dính. Gel là dạng phù hợp nhất để chăm sóc da mụn tổn thương. Gel Vietlife Skincare Nano có ưu điểm không nhờn dính, bóng dầu khi sử dụng.
5. Là sản phẩm trị mụn DUY NHẤT được chuyển giao công nghệ Nano Sol-Gel đột phá từ GS.Nguyễn Đức Nghĩa. Gel trị mụn – sẹo – thâm Vietlife Skincare Nano là một sự khác biệt về công nghệ và sự độc quyền. Sản phẩm được sản xuất theo công nghệ Nano hóa độc quyền nghiên cứu từ Giáo sư Nguyễn Đức Nghĩa – Nhà khoa học đầu tiên đưa công nghệ Nano hóa học về Việt Nam, ông từng có gần 20 năm giữ cương vị giáo sư nghiên cứu tại các trường Đại học và Viện công nghệ uy tín tại Hàn Quốc, Nhật Bản và Pháp – đây đều là các quốc gia hàng đầu thế giới về chăm sóc sắc đẹp hiện nay.